હું સમજું છું કે અમારી વેબસાઇટની મુલાકાત વિવિધ કારણોસર હોઈ શકે છે: જેમ કે, અમે તકનીકી અને તકનીકી ઉકેલોના સંદર્ભમાં શું આપી શકીએ છીએ, આ સંસ્થા તાલીમ/કૌશલ્ય સહિત કઈ સેવાઓ પ્રદાન કરી શકે છે, તે કઈ માનવ સંસાધન અંગે તકો આપે છે, સંસ્થા નવા વૈજ્ઞાનિક સંશોધનો આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે કરી રહી છે અને સ્થાન ધરાવે છે, તેનું શું બૌદ્ધિક મૂલ્ય છે અથવા સંભવતઃ અમારી જેવી જાહેર ભંડોળવાળી સંશોધન સંસ્થાઓના વિજ્ઞાન અને તકનીકી પરિદ્રશ્ય નો અભ્યાસ કરવાની તૃષ્ણા છે.

સી એસ આઈ આર - કેન્દ્રીય નમક અને સમુદ્રી રસાયણ અનુસંધાન સંસ્થાન એ દેશની અગ્રણી સંશોધન સંસ્થાઓમાંની એક છે, જે દરિયાઈ સંસાધનોના ક્ષેત્રમાં કાર્યરત છે. સંશોધનના અમારા મુખ્ય ક્ષેત્રોમાં મીઠું અને દરિયાઈ રસાયણો, પટલ-આધારિત ડિસેલિનેશન અને વિભાજન પ્રક્રિયાઓ, દરિયાઈ આધારિત કાર્બનિક રસાયણો માટે ઉત્પ્રેરક, વિશેષ અકાર્બનિક સામગ્રી, નવીનીકરણીય ઉર્જા અને કચરાથી સંપત્તિ બનાવવાની પ્રક્રિયાઓનો સમાવેશ થાય છે. અમે સીવીડ, સૂક્ષ્મ શેવાળ અને હેલોફાઇટ્સ - તેમની ખેતી અને ડાઉનસ્ટ્રીમ પ્રોસેસિંગ પર વિશેષ ભાર સાથે પ્લાન્ટ મોલેક્યુલર બાયોલોજી અને બાયોટેકનોલોજી પર પણ સઘનપણે સંશોધન કરીએ છીએ. અમે મૂલ્ય પુનઃપ્રાપ્તિ, પર્યાવરણીય અસર મૂલ્યાંકન અને S&T દ્વારા માનવ સંસાધનનું નિર્માણ કરવા માટે ક્ષાર કચરાના વ્યવસ્થાપન પર ઊંડાણપૂર્વક સંશોધન કરીએ છીએ, જે વર્તુળાકાર અર્થતંત્રને સક્ષમ કરવાના પ્રયાસ સાથે સમાજ અને રાષ્ટ્રની સુખાકારીને મોટા પ્રમાણમાં વધારવા માટે પૂરી પાડે છે. વર્ષ 2021-22 માટે આવરી લેતી સંસ્થાની તાજેતરની ઘટનાઓ અહીં રજૂ કરવાનો મારો વિશેષાધિકાર અને આનંદ છે. હું સંક્ષિપ્તમાં આ સમયગાળા દરમિયાન સંસ્થાના મુખ્ય સંશોધન, પ્રયત્નો અને સિદ્ધિઓને આત્મનિરીક્ષણ સાથે આવરી લેવાનો પ્રયાસ કરું છું, જે આપણને સારી આવતીકાલ માટે માર્ગદર્શન આપશે.

સી એસ આઈ આર - કેન્દ્રીય નમક અને સમુદ્રી રસાયણ અનુસંધાન સંસ્થાન "લોકો સુધી પહોંચે તેવી નવીનતા" ના સૂત્ર સાથે નવીન તકનીકો વિકસાવવા અને રાષ્ટ્ર નિર્માણ માટે તેનો ઉપયોગ કરવા માટે કામ કરે છે. નોંધાયેલા સમયગાળામાં, અમે બે મહત્વપૂર્ણ તકનીકોને લાઇસન્સ આપ્યું છે. તાજા સીવીડ-કપ્પાફીકસ અલ્વેરેઝીમાંથી પ્રવાહી ખાતર (સત્વ) અને કેરેજેનનની એક સાથે પુનઃપ્રાપ્તિ માટે સંકલિત પ્રક્રિયાના વિકાસમાંની એક તકનીકની સીધી અસર ખેડૂતોની આજીવિકા પર થઈ શકે છે. બીજી તકનીક એ રાસાયણિક રીતે સ્થિર કેટાયન વિનિમય પટલનો વિકાસ છે જે ક્લોર-આલ્કલી ઉદ્યોગોમાં વિશાળ એપ્લિકેશન ધરાવે છે.

આ ઉપરાંત, આ સમયગાળા દરમિયાન ઘણી નવી જાણકારીઓ વિકસાવવામાં આવી છે, 21 ભારતીય અને વિદેશી પેટન્ટ ફાઇલ કરવામાં આવી છે અને 15 ને મંજૂર કરવામાં આવી છે. અમે અદાણી એન્ટરપ્રાઇઝ લિમિટેડ, ઓએનજીસી એનર્જી સેન્ટર, પિડિલાઇટ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ અને અન્ય સરકારી સંસ્થાઓ જેવા કે તમિલનાડુ સોલ્ટ કોર્પોરેશન, ગુજરાત કાઉન્સિલ ઓફ સાયન્સ એન્ડ ટેક્નોલોજી, ફિશરીઝ વિભાગ, આંદામાન અને નિકોબાર અને જલ શક્તિ મંત્રાલય સાથે આંદામાન અને અન્ય સરકારી સંસ્થાઓ સાથે વિવિધ પ્રકારના લગભગ 26 પ્રોજેક્ટ્સ પણ હાથ ધર્યા છે.

COVID-19 રોગચાળાના બીજા દૌરને કારણે પ્રતિબંધો હોવા છતાં, સંસ્થાએ અથાકપણે મૂળભૂત અને લાગુ સંશોધન હાથ ધર્યા. વૈજ્ઞાનિકો, વિદ્યાર્થીઓ અને ટેકનિકલ માનવબળ દ્વારા કરવામાં આવેલા અવિરત પ્રયાસો આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિષ્ઠાના પીઅર-સમીક્ષા કરાયેલા જર્નલો માં 250 થી વધુ સંશોધન પેપરના વોલ્યુમ અને ગુણવત્તામાં પ્રતિબિંબિત થાય છે, જેની સરેરાશ ઈમ્પૅક્ટ ફેક્ટર 5 થી વધુ (1300 આસપાસ કુલ ઈમ્પૅક્ટ ફેક્ટર, આ સંસ્થાના ઈતિહાસમાં સર્વોચ્ચ), અને નામાંકિત આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રકાશકો સાથે પ્રકાશિત અસંખ્ય પુસ્તક પ્રકરણો પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યા છે. અમારા ઘણા વૈજ્ઞાનિકોને પ્રતિષ્ઠિત રાષ્ટ્રીય/આંતરરાષ્ટ્રીય પુરસ્કારો અને ફેલોશિપથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. અમારા ઘણા વૈજ્ઞાનિકો અને વિદ્યાર્થીઓ વિવિધ કાર્યક્રમો હેઠળ વિદેશમાં નિયુક્ત થયા હતા. વિવિધ સિમ્પોઝિયમ, કોન્ફરન્સ અને વર્કશોપમાં સંસ્થાના ભાગ લેવા અને તેનું પ્રતિનિધિત્વ કરવા સિવાય, અમે વૈજ્ઞાનિક સમુદાયમાં જ્ઞાનનો પ્રસાર કરવા માટે ઘણી ઇવેન્ટ્સનું પણ આયોજન કર્યું છે. સંસ્થાએ આ સમયગાળા દરમિયાન જાણીતા વૈજ્ઞાનિકો અને ઉદ્યોગો ના કર્મચારીઓના ઘણા અતિથિ પ્રવચનોનું પણ આયોજન કર્યું છે.

માનવ સંસાધન વિકાસના મોરચે, સી એસ આઈ આર - કેન્દ્રીય નમક અને સમુદ્રી રસાયણ અનુસંધાન સંસ્થાન ખાતે કામ કરતા 25 વિદ્યાર્થીઓએ આ સમયગાળા દરમિયાન તેમની પીએચ.ડી. ડિગ્રી AcSIR દ્વારા મેળવી અને લગભગ 140 વિદ્યાર્થીઓએ ઇન્ટર્નશિપ/ટૂંકા ગાળાના તાલીમ કાર્યક્રમો કર્યા હતા. સંસ્થામાં હાલમાં મોટી સંખ્યામાં યુવા સંશોધકો છે જેઓ અત્યંત જુસ્સાદાર છે અને વરિષ્ઠ સંશોધકોના ડહાપણ સાથે પૂરક રીતે આમાંના કેટલાક પ્રકલ્પો પર કામ કરવા માટે જબરદસ્ત ઉત્સાહ ધરાવે છે. સંસ્થા પાસે વિશ્વ કક્ષાની કેન્દ્રીયકૃત ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટેશન વિશ્લેષણાત્મક સુવિધા, અત્યાધુનિક માહિતી સેવાઓ સાથે જ્ઞાન સંસાધન પ્લેટફોર્મ અને સર્જનાત્મક વર્કશોપ સાથે સંવર્ધિત ઇજનેરી સેવાઓ વિભાગ છે.

સી એસ આઈ આર - કેન્દ્રીય નમક અને સમુદ્રી રસાયણ અનુસંધાન સંસ્થાન હંમેશા વૈજ્ઞાનિક અને સામાન્ય સમુદાયની સેવા કરતી સામાજિક પ્રવૃત્તિઓ તરફ વલણ ધરાવે છે. આવું જ એક ઉત્તમ પ્રદર્શન ગુજરાતના તૌકટે અને મહારાષ્ટ્રમાં કોંકણ પૂરના અસરગ્રસ્ત લોકોને તેમના મોબાઈલ ડિસેલિનેશન પ્લાન્ટ દ્વારા પીવાનું પાણી પૂરું પાડવાનું છે. અમે કૌશલ્ય વિકાસ કાર્યક્રમો હેઠળ આ સમયગાળા દરમિયાન લગભગ 550 સભ્યોને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં તાલીમ આપી છે. ગ્રામીણ સમુદાયની આજીવિકા વધારવા માટે, લગભગ 200 ઉમેદવારો, જેમાં મોટાભાગે માછીમારો અને માછીમાર મહિલાઓ છે, તેમને સીવીડ ખેતી તકનીકમાં તાલીમ આપવામાં આવી હતી.

વધુમાં, ઉદ્યોગો, શિક્ષા સંસ્થાઓ અને અન્ય સંશોધન પ્રયોગશાળાઓ સાથે R&D સહયોગ વધારવાની દિશામાં, સંસ્થાએ આ સમયગાળા દરમિયાન 29 એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. હું તમામ સ્પોન્સરિંગ એજન્સીઓ, ઔદ્યોગિક ભાગીદારો અને ટેક્નોલોજી લાઇસન્સધારકોને તેમના સમર્થન અને વિશ્વાસ બદલ આભાર માનું છું. જ્યારે સિમેગો (SCIMAGO) એ તાજેતરમાં તેમના રેન્કિંગની જાહેરાત કરી ત્યારે આશ્ચર્યની વાત નથી કે, સંસ્થાનું ભારતમાં મૂલ્યાંકન કરાયેલ 341 સંસ્થાઓમાં 42મું સ્થાન છે.

વધુમાં, ઉદ્યોગો, શિક્ષા સંસ્થાઓ અને અન્ય સંશોધન પ્રયોગશાળાઓ સાથે R&D સહયોગ વધારવાની દિશામાં, સંસ્થાએ આ સમયગાળા દરમિયાન 29 એમઓયુ પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. હું તમામ સ્પોન્સરિંગ એજન્સીઓ, ઔદ્યોગિક ભાગીદારો અને ટેક્નોલોજી લાઇસન્સધારકોને તેમના સમર્થન અને વિશ્વાસ બદલ આભાર માનું છું. જ્યારે સિમેગો તાજેતરમાં જ્યારે SSCIMAGO એ તાજેતરમાં તેમના રેન્કિંગની જાહેરાત કરી ત્યારે આશ્ચર્યની વાત નથી કે, સંસ્થાનું ભારતમાં મૂલ્યાંકન કરાયેલ 341 સંસ્થાઓમાં 42મું સ્થાન છે.

આ વર્ષે, સંસ્થાની કામગીરીનું મૂલ્યાંકન કરવા અને સંસ્થાને દિશા આપવા માટે કામગીરી મૂલ્યાંકન બોર્ડની બેઠક મળી હતી. રિસર્ચ કાઉન્સિલની મીટીંગ પછી યોગ્ય વિચાર-વિમર્શ કર્યા પછી, સંસ્થાના વિઝનને "ભારતના લોકોના ભલા માટે દરિયાઈ સંસાધનો શોધો, રૂપાંતરિત કરો અને ઉપયોગ માં લો " અને ત્રણ વર્ટિકલ પરના મિશન સાથે મરીન પ્રોડક્ટ્સ અને પ્રક્રિયાઓ, દરિયાઈ જીવવિજ્ઞાન અને દરિયાઈ પર્યાવરણ ના સ્પષ્ટ ફોકસ સાથે કાર્યરત છે.

સંસ્થા તેના વૈજ્ઞાનિક અને તકનીકી હસ્તક્ષેપો દ્વારા સમાજ અને ઉદ્યોગના કલ્યાણમાં યોગદાન આપવા માટે ખૂબ ઉત્કટ છે. મને ખાતરી છે કે તમે આ પ્રયાસમાં લાભ મેળવવા અથવા યોગદાન માટે જોઈ રહ્યા હશો. આવો અને અમારા સમાજ/ઉદ્યોગને બહેતર બનાવવામાં અમારા ભાગ બનો. જેમ જેમ આપણે “આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ” દ્વારા ભારત@75 ઉજવી રહ્યા છીએ, અમે આગામી વર્ષોમાં વૈજ્ઞાનિક અને તકનીકી હસ્તક્ષેપ દ્વારા સંયુક્ત રીતે ભારત માટે ગૌરવની ક્ષણોનું નિર્માણ કરીશું.

જો તમે સૂચનો/સુધારાઓ/સમાવિષ્ટો આપવા માંગો છો, તો કૃપા કરીને એક મેઇલ @ director@csmcri.res.in મોકલો.